چرا سخت است که در صف فروشگاه در یک خط بمانیم؟! - دوست داشتنی ها

به گزارش خبرنگاران، این بار که در صف شلوغ یک فروشگاه قرار می گیرید به حرکات خود و یا افراد دیگری که در صف های متعدد ایستاده اند، دقت کند. شاید شما و اغلب افراد مدام در حال جابجا شدن و تغییر حالت خود هستند و با وجود اینکه اغلب فروشگاه ها دالان های باریکی برای در جهت قرار گرفتن افراد در صف تعبیه می کنند، باز بیشتر افراد در یک خط نمی مانند. برای اغلب ما این موضوع امری طبیعی است که واکنشی به خستگی ایستادن در یک موقعیت ثابت تعبیر می شود حتی اگر تنها چند دقیقه در آن حالت مانده باشید. با این حال دانشمندان تفسیر متفاوتی از این شرایط دارند که حتی از دید ان ها می تواند هشدار دهنده نیز باشد.

سوگیری عمل چیست؟

سوگیری عمل یا Action Bias که همچنین به عنوان سندروم انجام چیزی نیز شناخته می شود، سوگیری کنشی و تمایل ذاتی ما را برای پاسخ به موقعیت ها با انجام نوعی عمل، حتی زمانی که هیچ مدرکی مبنی بر اینکه منجر به نتیجه بهتری می شود و حتی ممکن است اوضاع را بدتر کند، را توصیف می کند. در واقع، ما به طور ناخودآگاه وقتی در موقعیتی خاص قرار می گیریم، تمایل داریم تا عملی را انجام دهیم حتی اگر این عمل تأثیری در موقعیت ما ایجاد نکند. در این شرایط صرف انجام عمل است که حس پاسخ به موقعیت را در ما ایجاد می کند و به نوعی به ما یادآور می شود که به هرحال کاری کردیم و به اصطلاح دست روی دست نگذاشتیم.

آنتونی پت، دانشمند محیط زیست و ریچارد زکهاوزر، اقتصاددان، اولین کسانی بودند که جنبه های منفی احتمالی سوگیری ما نسبت به اقدام را توصیف کردند. آن ها در مطالعات قبلی خود به اقدامات سیاستمداران اشاره می کردند که برای نشان دادن قابلیت های خود به اقداماتی روی می آورند که اغلب نمایشی است و نتیجه ای از آن ها حاصل نمی شود. اما چون این اقدامات در نظر رای دهندگان بیشتر نمود عملی دارد تا احیاناً تصمیمات کاربردی تر در زمینه های مختلف، باز این سیاستمداران ترجیح می دهند از این اقدامات نمایشی بیشتر استفاده کنند.

هفت سال بعد یک روانشناس دیگر به نام مایکل بار-الی و تیمش، مطالعه جالب توجه دیگری را بر روی دروازه بانان ورزش فوتبال انجام دادند. در فوتبال، آمار نشان می دهد که حدود یک سوم ضربات پنالتی به سمت چپ، یک سوم به راست و یک سوم به وسط دروازه زده می شود. بنابراین، اگر دروازه بان در هنگام ضربه در مرکز دروازه بماند، احتمال جلوگیری از رسیدن به گل بسیار زیاد است. با این حال، هنگامی که محققان 286 ضربه پنالتی را در بازی های مختلف فوتبال در لیگ های برتر و مسابقات قهرمانی در سراسر جهان مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند، دریافتند که در 93.7 درصد موارد، دروازه بان ها شیرجه زدن به سمت چپ یا راست خود را انتخاب کردند، اما چرا؟

پاسخ ساده است؛ سوگیری عمل! دروازه بان می پرد، چون این توجیه پذیرترین کاری است که می تواند انجام دهد. فکرش را بکنید که دروازه بان سرجای خود بماند و توپ به گوشه دروازه برود و گل شود. قطعاً همه او را به باد انتقاد می گیرند که چرا هیچ واکنشی انجام نداده است. در واقع همین واکنش، حتی اگر نتیجه بخش نباشد، می تواند توجیه کننده تلاش دروازه بان برای ممانعت از گل شدن توپ است. به زبان ساده مهم نیست که توپ گل شود یا نه، مهم این است که دروازه بان کاری (تلاش عملی برای گل نشدن توپ) بکند. پس از آنجایی که هنجار این است که دروازه بان ها به سمت یکی از دو طرف دروازه بپرند، شیرجه رفتن به کنار و تماشای رفتن توپ به گوشه مقابل دروازه، کمتر از اینکه در محل بایستید و تماشا کنید، خجالت آور خواهد بود.

پت و زکهاوزر می گویند چنین واکنش هایی احتمالاً برای بقای اجداد باستانی ما مفید بوده است، بنابراین این عادت در طول هزاران سال در ما ایجاد شده است. با این حال، اگرچه زمانی این انگیزه به طرز باورنکردنی برای سازگاری ما لازم بود، اما محیط و سبک زندگی ما به گونه ای تکامل یافته است که دیگر سوگیری کنشی برای بقای ما ضروری نیست. با این همه هنوز این استدلال وجود دارد که کسانی که عمل می کنند همچنان بیشتر از کسانی که عملی انجام نمی دهند، پاداش می گیرند. این امر آن ها را به این نتیجه می رساند که ما نیز تمایل به انجام عمل داریم تا به دیگران نشان دهیم که چه توانایی هایی داریم، به این امید که شناخت یا پاداشی دریافت کنیم. در واقع، جامعه تمایل دارد که عمل را بر انفعال ترجیح دهد.

حتی زمانی که تصمیم به عمل آنطور که انتظار داشتیم نتیجه نمی دهد، می توانیم منطقی بدانیم که اگر کاری انجام نمی دادیم بدتر می شد. در چنین شرایطی است که ما با جملات بسیار آشنایی همچون حداقل کاری انجام دادم یا من تمام تلاشم را کردم، نمی توانستم بیشتر از این انجام دهم روبرو می شویم که مورد تأیید همگان است. با انجام عمل و سپس گفتن چنین جملاتی، شما کمتر با واکنش منفی روبرو می شوید که مثلا به شما بگوید؛ بهتر بود هیچ کاری انجام نمی دادی!. افرادی که فکر را به عمل ارج می نهند، تحسین و تمجید نمی شوند، زیرا فکر نمی تواند دیده شود و نتیجه انجام هیچ کاری در این حالت قابل اندازه گیری نیست.

کسانی که نیاز بیشتری به کنترل دارند، وقتی اقدامی انجام می دهند احساس بهتری دارند، زیرا احساس می کنند توانایی بهبود شرایط خود را دارند، در حالی که انجام هیچ کاری باعث می شود که احساس کنند تسلیم شده اند. همچنین افرادی که کنشگرتر هستند و کنش را واکنشی عادی به رویداد های نامطلوب می دانند، نسبت به سایرین، کمتر احساس پشیمانی می کنند. کسانی که به دلیل انفعال از تجربیات منفی گذشته رنج برده اند، به احتمال زیاد احساس می کنند که دفعه بعد که خود را با مسئله ای روبرو ببینند، باید اقدامی انجام دهند تا از شکست احتمالی دیگری جلوگیری کنند.

به هر روی، دلایل نیاز ریشه ای ما به عمل هرچه که باشد، ناراحتی عمومی بشر از بی عملی در همه جا مشهود است، از خریدار سوپرمارکتی که بی صبرانه از یک صف به صف دیگر می پرد تا دکتری که تصمیم می گیرد مجموعه ای از آزمایش ها را بر روی یک بیمار که علائم جزئی و تشخیص داده نشده دارد انجام دهد. سوگیری عمل عمیقا ریشه دوانده است و بنابراین اجتناب از آن سخت است. این همان چیزی است که ما از ماندن در صف یک فروشگاه باز می دارد. ما در صف فروشگاه نمی مانیم، به همان دلیلی که در یک لاین جاده نمی مانیم. ما حرکت می کنیم، زیرا به صورت ناخودآگاه تصور می کنیم که انجام کاری بهتر از ماندن در صف است.

دانشمندان می گویند اگرچه این سندرم عوارض قابل مشاهده ای در زندگی ما ندارد، اما در صورتی که بتوانیم نتایج عدم واکنش را نیز اندازه گیری کرد به احتمال زیاد مشاهده خواهیم کرد عوارض سوگیری عمل در زندگی ما بسیار زیاد است. شاید هیچگاه نتوانیم در یک صف فروشگاه شلوغ بمانیم و دائم به این ور و آن ور حرکت کنیم، اما تلاش برای عدم کنش می تواند مقدمه ای برای کنترل پیشامد های ناخوشایند آینده باشد. اگر دفعه بعد که فروشگاه رفتند، نشانه های سوگیری عمل را در خود دیدید، چندان نگران نشوید. تلاش برای رفع آن می تواند تأثیری مثبت در زندگی شما داشته باشد، اما کماکان می توانید با آن زندگی بکنید و حتی تحسین دیگران را برای خود به همراه بیاورید.

منبع: scitechdaily

ترجمه: مصطفی جرفی-خبرنگاران