مغز ما ظرفیت چند دوست صمیمی را دارد؟
به گزارش دوست داشتنی ها، رابین دانبار، یک مردم شناس برجسته انگلیسی، در دهه 90 به یک رابطه جالب میان مقدار مغز نخستی ها و گروه های اجتماعی آنها پی برد. این رابطه کاملا ساده بود: هر چه مغز جانوار بزرگ تر باشد، گروه های اجتماعی آنها بزرگ تر می گردد. علت این موضوع هم منطقی به نظر می رسد. جانورانی که مغزهای بزرگ تری دارند، حافظه بهتری دارند و در نتیجه می توانند با تعداد بیشتری از همنوعان شان روابط معنادار داشته باشند.

دانبار با این یافته ها یک پیش بینی جالب و شناخته شده انجام داد. او پیش بینی کرد که انسان ها نمی توانند در دایره اجتماعی شان با بیشتر از 150 نفر تعامل داشته باشند.
او و بسیاری دیگر از کارشناسان، جوامع شکارچی-گردآورنده (جوامعی که برای امرار معاش به شکار کردن وابسته بودند)، لژیونرهای رومی و شرکت های تجاری پیروز را مطالعه کردند تا در پی شواهدی برای اثبات عدد دانبار بگردند. تا به امروز مشاهده نموده ایم که عدد دانبار حتی در خصوص شبکه های اجتماعی هم درست است. انسان ها واقعا به طور طبیعی با تعداد محدودی از افراد می توانند روابط معنادار داشته باشند و آن عدد حدود 150 است.
در سال های اخیر، دانبار ایده اش را بیشتر پیش برده و مقدار نزدیکی عاطفی بین افراد را هم آنالیز نموده است. در نتیجه این کار او به ایده لایه های دانبار رسید. یعنی آن 150 نفری که فرد با آنها تعاملات اجتماعی دارد در لایه های مختلفی قرار دارند. این گروه بندی بر مبنای مقدار پیوند عاطفی فرد با آنها قرار گرفته است.
او می گوید افراد در نزدیک ترین لایه شان عموما پنج نفر را دارند. در دومین لایه نزدیک حدودا 10 نفر جای دارند، لایه بعدی هم ظرفیت 35 نفر دیگر را دارد و آخر از همه در گروه بعدی 100 نفر جای می گیرند. بنابراین، اگر این اعداد را با هم جمع کنیم در این لایه ها، 5، 15 (10+5)، 50 (35+15) و 150 (100+50) نفر جای می گیرند.
اما به سختی می توان شواهدی برای این نوع لایه بندی در گروه های اجتماعی پیدا کرد. هرچند که حالا دانبار و تعدادی از همکارانش می گویند در مجموعه عظیمی از داده های تماس های تلفن همراه، مدارکی برای لایه های دانبار پیدا نموده اند. این اعداد اطلاعات جالبی درباره ماهیت ارتباطات اجتماعی انسان ها به دست می دهد.
این داده ها از 6 میلیارد تماس تلفنی تشکیل می شوند که به وسیله 35 میلیون نفر در طول سال 2007 انجام شد. این تیم مقدار نزدیکی روابط بین دو نفر را بر اساس تعداد تماس های آن دو با هم محاسبه کردند. دانبار و همکارانش برای اینکه تماس های کاری و روزمره را در محاسبات شان دخالت ندهند، فقط افرادی را آنالیز کردند که تماس های دو طرفه داشتند و حداقل با 100 نفر دیگر تماس می گرفتند. به این ترتیب، کسانی که به طور مرتب از موبایل هایشان استفاده نمی کردند، کنار گذاشته می شدند.
در نهایت، 27000 نفر باقی ماند که به طور میانگین با 130 نفر تماس می گرفتند. هر یک از این افراد در سال 3500 تماس برقرار می نماید که حدودا 10 تماس در روز می گردد. این تیم می گوید فردی که بیشترین تعداد تماس را داشت، روی هم رفته بیش از 15000 بار با شخص دیگری تماس گرفته بود؛ یعنی به طور میانگین روزانه بیش از 40 بار تماس برقرار می نماید.
اعضای این تیم به این نکته اشاره کردند که 2007 سال خوبی برای آنالیز لایه های دانبار و پیدا کردن شواهد برای آن است. چون در آن سال هنوز استفاده از گوشی های هوشمند و شبکه های اجتماعی مثل فیس بوک فراگیر نشده بود. این ابزارها می توانند راه های ارتباطی بیشتری ایجاد نمایند که در نتیجه آن انجام این پژوهش بسیار سخت می شد.
روشی که این تیم به کار گرفته هم واضح و معین است. دانبار و همکارانش با شمارش تعداد تماس های افراد با دیگران این داده ها را جمع آوری کردند. آنها با اعمال الگوریتم های خوشه بندی در پی الگوهایی در نتایج گشتند.
اما نتایج این پژوهش واقعا جالب هستند. روش های خوشه بندی متفاوت نتایج اندک متفاوتی به همراه داشتند. اما در هر حال، به طور میانگین لایه ها دربرگیرنده 4.1، 11.0، 29.8 و 128.9 کاربر بودند.
این اعداد اندکی از اعداد لایه های دانبار کوچک تر بوده، اما در همان حدود هستند. شاید دلیل این موضوع این باشد که داده های مربوط به تماس های موبایلی بخشی از تعاملات اجتماعی یک فرد را نشان می دهد.
این تیم بعلاوه شواهدی از یک لایه اضافی در برخی از افراد پیدا کرد. آنها می گویند: شاید دلیل این باشد که تعداد لایه ها در افراد درون گرا و برون گرا فرق دارد. اما نکته جالب اینجاست که حتی افراد برون گرا با اینکه دوستان بیشتری دارند، اما تعداد لایه های آنها مشابه دیگران است.
روی هم رفته، این مطالعه شواهد خوبی از وجود نزدیک ترین و دورترین لایه ها نشان می دهد. در مشاهدات این محققان، مقدار این دو لایه با مقدار پیش بینی شده در مطالعات قبلی هم خوانی دارند. هرچند که آنها در لایه های میانی متغیرهای زیادی مشاهده کردند.
منبع: MIT Technology Review
منبع: دیجیکالا مگ