اختلال پانیک چیست؟
به گزارش دوست داشتنی ها، اختلال پانیک یا اختلال وحشت زدگی یک نوع بیماری روحی است که در آن بیمار دچار موجی شدید از ترس و وحشت می شود. این حملات غیرمنتظره هستند و بیمار را تقریباً فلج کرده و از حرکت بازمی دارند. در این حالت، ضربان قلب بسیار تند و نفس کشیدن سخت می شود. بیمار احساس مرگ یا ایست قلبی دارد. حملات این بیماری، گاهاً بسیار ناگهانی و بدون هیچ علائم یا هشداری رخ می دهند. حتی ممکن است در هنگام خواب نیز این حالات در بیمار دیده شود.
حملات پانیک گاهاً فقط یک بار اتفاق می افتند. اما اغلب بیماران، حالت تکرارشونده را تجربه می کنند. تکرار حملات معمولاً در شرایط خاصی مانند عبور از پل، حرف زدن در جمع و مواردی مشابه رخ می دهند. به خصوص اگر این شرایط در گذشته باعث ترس او شده باشند. در حالت کلی اگر شرایطی پیش آید که احساس خطر یا وحشت به بیمار دست دهد و نتواند از آن فرار کند، حملات پانیک به سراغ او می آیند.
بیمار قبل از اینکه یک یا چند حمله پانیک داشته باشد، کاملاً مشابه فردی سالم و نرمال است. همچنین این حملات ممکن است ناشی از اختلالات دیگری مانند اختلال اضطراب اجتماعی یا افسردگی باشد. البته صرف نظر از علت، حملات پانیک قابل درمان هستند. استراتژی هایی وجود دارد که می توان با استفاده از آن ها اختلال پانیک را درمان کرد و کنترل زندگی را در دست گرفت.
نشانه های حملات پانیک
نشانه های این بیماری در عرض 10 دقیقه به اوج خود می رسند و معمولاً 20 تا 30 دقیقه به طول می انجامند. بیش از این مدت زمان، به ندرت دیده شده است. حملات پانیک می توانند در همه جا و هر لحظه پیش آیند. به طور مثال هنگام قدم زدن در خیابان یا فروشگاه، حضور در خانه یا مهمانی و… ممکن است این حملات رخ دهند.
علائم اختلال وحشت زدگی عبارتند از:
- اختلال در نفس کشیدن یا هایپرونتیلیشن
- تپش یا کوبش قلب
- درد قفسه سینه
- لرزش بدن
- احساس خفگی
- احساس غیرواقعی یا جدا بودن از محیط اطراف
- تعریق شدید
- تهوع یا اختلال معده
- احساس سرگیجه، ضعف و غش
- احساس کرختی یا سوزن سوزن شدن
- احساس سرما و گرمای ناگهانی و مکرر
- ترس از مرگ، از دست دادن کنترل و یا حالتی دیوانه مانند داشتن
علائم اختلال پانیک
برخی از مردم تنها یک یا دو حمله پانیک را تجربه می کنند. در این حالت جای نگرانی نیست. اما اغلب حملات ناشی از این بیماری ادامه دار هستند.
اختلال وحشت زدگی با علائمی مانند حملات پانیک مکرر، تغییرات رفتار شدید و اضطراب مداوم از حملات دیگر شناخته می شود. بنابراین اگر فردی علائم زیر را داشته باشد، اختلال پانیک برای او تشخیص داده می شود.
- بروز حملات پانیک ناگهانی و مکرر که به شرایط خاصی بستگی ندارند
- اضطراب و وحشت بسیار از حملات دیگر
- تغییرات رفتار مانند دوری و ترس از جایی که قبلاً دچار حمله پانیک شده اند
با اینکه حملات پانیک فقط چند دقیقه فرد را درگیر می کنند، اما اثرات آن ممکن است تا مدت ها باقی بماند. همچنین اختلال وحشت زدگی مسائل روحی بسکمک برای بیمار به وجود می آورد. این حملات، ممکن است بر اعتمادبه نفس فرد تأثیر منفی داشته باشد و زندگی روزمره او را دچار اختلال کند. این موضوع در نهایت، منجر به علائم زیر می شود:
اضطراب مقدماتی: به جای داشتن آرامش و یک زندگی طبیعی، همیشه ترس و وحشت از بروز دوباره حملات پانیک، زندگی روزمره را مختل می کند. این ترس و تنش تقرباً همیشه وجود دارد و فرد را آزار می دهد.
دوری: بیمار شروع به دوری از شرایط یا محیطی می کند که در آن، دچار حمله پانیک شده است. این حالت ممکن است به دلیل مقصر دانستن شرایط یا محیط مذکور باشد. یا به این دلیل ترس از نرسیدن کمک در صورت بروز حمله پانیک، باشد. بدترین حالت این نوع واکنش ها، آگورافوبیا نام دارد.
اختلال وحشت زدگی و آگورافوبیااختلال وحشت زدگی و آگورافوبیا
آگورافوبیا قبلاً به عنوان ترس از فضاهای عمومی یا باز شناخته می شد. اما اکنون آن را حالتی بغرنج از حملات و اختلال پانیک می دانند. آگورافوبیا هر لحظه ممکن است بروز کند. ما معمولاً یک سال پس از حملات مکرر پانیک، پدیدار می شود.
آگورافوبیا فرد را دچار ترس از حملات مجدد پانیک در جایی که فرار از آن سخت یا حتی خجالت آور باشد، می کند. همچنین ترس از محیط هایی که رسیدن کمک سخت باشد، در بیماران آگورافوبیا دیده می شود. به همین دلایل ممکن است از شرایطی مانند شرایط زیر دوری کنند:
- اماکن پرجمعیت مانند مراکز خرید یا استادیوم های ورزشی
- انواع وسایل نقلیه مانند خودرو، هواپیما، مترو و…
- حضور در اجتماع، رستوران ها و سایر اماکنی که احساس شرمندگی از حملات احتمالی وجود دارد
- تحرکات جسمی که ممکن است باعث بروز حملات پانیک شوند
- خوراکی یا نوشیدنی هایی که می توانند به حملات پانیک دامن بزنند. مانند الکل، کافئین، شکر یا برخی داروهای خاص
- رفتن به جایی که احتمال حمله پانیک وجود داشته باشد، بدون یک همراه. در موارد شدیدتر، انزوای دائمی در خانه
دلایل اختلال پانیک
دلیل بخصوصی برای حملات پانیک گزارش نشده است. اما در خانواده هایی که اختلال پانیک وجود داشته باشد، احتمال ابتلای دیگر افراد نیز بالاست. همچنین یک تغییر بزرگ در زندگی نیز ممکن است منجر به اختلال وحشت زدگی شود. تغییراتی مانند فارغ التحصیلی از دانشگاه، شاغل شدن، ازدواج، بچه دار شدن، مرگ عزیزان، طلاق، از دست دادن شغل و مواردی مشابه می توانند فرد را دچار تنش و در نتیجه اختلال وحشت زدگی کنند. حملات پانیک ممکن است به دلیل مصرف برخی داروها، مسائل پزشکی یا جسمی نیز باشند.
اگر علائمی مشابه با اختلال پانیک دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا احتمال بیماری های زیر را هم بررسی کند:
- افتادگی دریچه میترال (یک مشکل قلبی کوچک، زمانی اتفاق می افتد که یکی از دریچه های قلب کامل بسته نشود)
- هیپرتیروئیدیسم (غده تیروئید بیش فعال)
- هیپوگلیسمی (قند خون پایین)
- استفاده از محرک ها (آمفتامین ها، کوکائین و کافئین)
- ترک یکباره و خودسرانه دارو
کمک به خود در هنگام حملات پانیک
مهم نیست که حملات پانیک شما چقدر خارج از کنترل است. باید بدانید روش هایی وجود دارد که می توانید از آن ها برای کنترل خود کمک بگیرید. تکنیک های زیر می تواند در جهت غلبه بر حملات پانیک بسیار مفید باشد.
1. درباره اختلال پانیک و ترس و وحشت مطالعه کنید. کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با اختلال و حملات پانیک، می تواند در کاهش ترس و اضطراب مؤثر باشد. در مورد اختلال وحشت زدگی، اضطراب و واکنش های بعد از حمله پانیک اطلاعات کسب کنید. در این صورت یاد خواهید گرفت که این واکنش ها و علائم طبیعی و قابل کنترل هستند.
2. اجتناب از سیگار، الکل و کافئین. این موارد همگی می توانند موجب حملات پانیک در افراد مستعد شوند. همچنین مصرف داروهایی مانند قرص های رژیمی، داروهای مسکن و….
3. یاد دریافت کنترل تنفس. اختلال در تنفس در طی حملات پانیک، موجب مسائل متعددی می شود. مانند سرگیجه، تنگی نفس و درد قفسه سینه. در حالی که تنفس عمیق می تواند علائم حمله پانیک را تقلیل بخشد. با یادگیری نحوه کنترل تنفس، می توانید اضطراب ناشی از بروز حمله پانیک را کاهش دهید.
4. تمرین تکنیک های آرام کننده. تمرین مداوم تکنیک هایی مانند یوگا، مدیتیشن، ریلکسیشن عضلانی و… آرامش جسمی را تقویت می کند. در مقابل باعث کاهش استرس و اضطراب ناشی از حملات پانیک می شوند. این تکنیک ها نه تنها موجب آرامش جسم می شوند، بلکه احساس سرزندگی و خوشحالی را هم به وجود می اورند.
5. برقراری ارتباط با خانواده و دوستان. احساس تنهایی موجب تشدید حملات پانیک می شود. بنابراین بهتر است ارتباطی رودررو با خانواده، دوستان و عزیزان خود برقرار کنید. با این حال اگر احساس می کنید چنین افرادی ندارید، اقدام به برقراری ارتباطات جدید کنید.
6. به طور منظم وزش کنید. ورزش یک روش طبیعی و کارآمد برای کاهش اضطراب های معمول و همچنین اضطراب های ناشی از اختلال پانیک است. بنابراین بهتر است روزانه به مدت 30 دقیقه ورزش کنید. ورزش های ایروبیک که نیاز به حرکت دست ها و پاها دارند مانند پیاده روی، دویدن، شنا، پایکوبی و… می توانند بسیار مفید باشند.
7. خواب کافی و آرام. خواب ناکافی یا بی کیفیت موجب افزایش استرس و اضطراب می شود. بنابراین سعی کنید به مدت 7 تا 9 ساعت خواب شبانه و باکیفیت داشته باشید.
درمان اختلال وحشت زدگی و حملات آندرمان اختلال وحشت زدگی و حملات آن
یک روش تخصصی و بسیار مؤثر در درمان این اختلال، حملات ناشی از آن و آگورافوبیا روان درمانی است. حتی یک دوره درمان کوتاه مدت هم می تواند کافی باشد. دو روش درمان رفتارشناختی و درمان روبروه ای روش های معمول در درمان این بیماری هستند.
در روش درمان رفتارشناختی، تمرکز بر روی الگوهایی رفتاری و فکری است که موجب بروز حملات پانیک می شوند. این الگوها باعث واقعی تر دیده شدن ترس ها می شوند. به طور مثال اگر بیمار از رانندگی وحشت دارد، چه چیزی بدتر از این است که فکر کند، واقعاً این اتفاق خواهد افتاد. در این حالت فرد همیشه از کنار جاده حرکت می کند. حتی شاید تصادفی در کار نباشد، اما ترس از آن موجب حمله پانیک شود.
زمانی که فرد بداند واقعاً اتفاق وحشتناکی قرار نیست بیفتد، حملات پانیک می تواند ترس کمتری در پی داشته باشد.
در درمان روبروه ای، بیمار را در یک شرایط و محیط قابل کنترل، با دلایل فیزیکی حملات پانیک روبرو می کنند. در این صورت فرد روش های روبروه مؤثر با ترس هایش را یاد خواهد گرفت. حتی ممکن است از او خواسته شود حرکاتی مانند تند یا نامنظم نفس کشیدن را تکرار کند، سر خود را به اطراف تکان دهد یا نفس خود را نگه دارد.
این تمرین ها بازسازی حالاتی هستند که بیمار در مواقع حملات پانیک، با آن ها روبه رو می شود. با هر روبروه، ترس از این احساسات درونی و علائم، کمتر می شود و بیمار کنترل بیش تری بر اختلال پانیک خود خواهد داشت.
روش درمان روبروه ای در درمان آگورافوبیا، شامل قرار دریافت بیمار در شرایط یا محیطی است که از آن دوری می کند. همانند سایر فوبیاهای خاص، که با روبروه فرد با عامل ترس هایش درمان می شوند. با استفاده از این روش افراد درک می کنند که ترس از آن شرایط خاص، بی معنی است. در نتیجه احساسات خود را بهتر کنترل می کنند.
داروهای درمان حمله و اختلال پانیک
داروها می توانند علائم حمله های پانیک را کنترل کنند و یا تا حدودی کاهش دهند. اما داروها نمی توانند به طور کامل این مشکل را درمان کنند. استفاده از دارو در موارد شدید بهتر عمل می کند. اما نباید تنها روش اتخاذشده باشد. دارودرمانی در کنار سایر روش ها مؤثرتر خواهد بود. روش هایی مانند روان درمانی و تغییر سبک زندگی که دلایل اصلی بروز اختلال پانیک هستند.
داروهای مورداستفاده عبارتند از:
1. ضدافسردگی ها: این داروها چندین هفته زمان اثرگذاری شان طول می کشد. بنابراین باید مداوماً مصرف شوند؛ نه فقط در زمان حمله های پانیک.
2. بنزودیازپین ها: این داروها نوعی ضداضطراب هستند و بسیار سریع اثر می کنند (معمولاً چند ساعت تا چند دقیقه). از این داروها می توان برای تسکین سریع، در هنگام حمله پانیک استفاده کرد. از طرفی، این داروها مضرات زیادی دارند. بنابراین بهتر است با احتیاط مصرف شوند.
روش های کمک به فرد دچارشده به حمله پانیک
دیدن یک دوست یا فردی که دچار حمله پانیک شده است، می تواند وحشتناک باشد. آن ها ممکن است دچار علائمی مانند تنگی نفس، سطحی و کم عمق شدن تنفس، سرگیجه، لرز، تهوع، تعریق بشوند. حتی ممکن است حالتی مانند ایست قلبی را ببینید.
در این شرایط تنها گفتن آرام باش، نمی تواند حملات پانیک را تقلیل کند! فرد همراه، می تواند به کمک خود بیمار ترس از حملات را تا حدود زیادی کاهش دهد. در چنین شرایطی، شما به عنوان همراه بیمار، می توانید از روش های زیر بهره لازم را ببرید.
1. آرام باشید. آرامش، درک و عدم قضاوت شما می تواند ترس و وحشت دوستتان را سریع تر کاهش دهد.
2. دوستتان را متوجه درست نفس کشیدن کنید. بیمار مبتلا به اختلال پانیک در هنگام بروز حملات، معمولاً دچار مسائل شدیدی در تنفس می شود. یک جای آرام پیدا کنید و او را کمک کنید تا برای دقایقی نفس های عمیق و آرام بکشد.
3. یک عمل فیزیکی انجام دهید. دوستتان را وادار به انجام یک حرکت فیزیکی، مانند بالا و پایین بردن دست ها، کوبیدن پاها به زمین و… کنید. این کار می تواند استرس را تا حدود زیادی تخلیه کند.
4. حواس او را پرت کنید. شما می توانید با حرف زدن و یا مطرح کردن موضوعاتی، تا حدودی حواس دوست خود را از حملات پانیک پرت کنید.
5. به آن ها اطمینان دهید کمک شان می کنید. ممکن است بیمار از بروز حملات پانیک نزد شما احساس شرمندگی کند. به او اطمینان دهید چیزی برای شرمنده بودن وجود ندارد و در هر شرایطی در کنارش خواهید بود.
سخن پایانی
افرادی که مبتلا به اختلال پانیک هستند، در هر لحظه و هر شرایطی ممکن است دچار حمله شوند. بنابراین به دلیل احساس ترس و خجالت زدگی از علائم آن، منزوی می شوند. اما نباید آن ها را به حال خود رها کرد. ما باید به عنوان دوست، همسر، خانواده و… برای درمان عزیزان خود تلاش کنیم. همانطور که گفتیم درمان این بیماری سخت نیست. اما یک فرایند درمانی طولانی دارد و ممکن است ماه ها یا حتی سال ها به طول بیانجامد. بنابراین طی مراحل درمان، صبر و استقامت طولانی می طلبید. برخی از بیماران به همین دلیل، درمان را ترک می کنند. اما ما باید با همراهی و صبر، در کنارشان باشیم.
اگر شما از افرادی هستید که قبلاً مبتلا به این اختلال بوده و اکنون سلامتی خود را بازیافته و درمان شده اید، لطفاً تجربیات ارزشمند خود را برای راهنمایی هرچه بیشتر همراهان انگیزه در میان بگذارید.
اما اگر بیمار مبتلا به اختلال پانیک هستید، باید بدانید که علائم این بیماری نه تنها خجالت آور نیستند، بلکه قابل درمان نیز هستند. بنابراین با باید صبر و حوصله مراحل درمانی را طی کرده و کنترل زندگی خود را به دست بگیرید.
منبع: مجله انگیزه