با جوانان برونگرا و هیجانی گردشگری چه باید کرد؟ - دوست داشتنی ها

قضیه چیست؟

سهند عقدایی، طراح و مجری تورهای طبیعت گردی و کوهنوردی و عضو جامعه تورگردانان ایران در نوشتاری با عنوان با جوانان برونگرا و هیجانی گردشگری باید تعامل کرد، نه تخریب سعی کرد تا از منظر روانشناسی اجتماعی به رفتار حاشیه ساز یک راهنمای تور در گورستان تاریخی تاسوکی سیستان و بلوچستان بپردازد.

این تورگردانان در یادداشتی نوشت: در دو دهه اخیر، ترند سفر رفتن برای شادی جوانانه در گردشگری داخلی گسترش زیادی داشته است. تقاضایی که بر پایه آن صدها تور شاد شاد، هر هفته در سراسر کشور راه می افتند و به شکلی غیررسمی و خارج از موسسات رسمیِ زیر نظر وزارت میراث و گردشگری، جوانان زیادی گردهم می آیند و برای شادی و خوشحالی که از نظر بسیاری قابل قبول نیست، به مقاصد دور از شهر و اجتماع پناه می برند.

از زاویه روانشناسی اجتماعی وقتی به این پدیده بنگریم درخواهیم یافت متقاضیان و گردانندگان تورهای شاد شاد که در میان اطرافیان و آشنایان خود نیز کم نمی بینیم، بیشتر جوانهایی هستند که در رکود تورمی 10 سال اخیر اقتصاد کشور یا بیکار شده یا درآمدشان به هیچ وجه رویای زندگی شایسته ای را در آینده به ایشان نوید نمی دهد. بیشتر این جوانان کم آتیه، نه ضداجتماع اند و نه هدفشان هنجارشکنی است. اتفاقا هر جا که روزنه ای برایشان باز شود، به شدت اهل تعامل هستند. اگر احساس کنند که دیده شده اند و نسل های مسلط جامعه می خواهند راهی پیش پای ایشان بگذارند، همکاری می کنند.

گردشگر و راهنمای توری که در محوطه حفاظت نشده گورهای تاریخی تاسوکی با استخوانهای پراکنده روی زمین عکس گرفته و در اینستاگرامش منتشر کرده بود نیز یکی از همین جوانان برونگرا و هیجانی است که گاهی عملش از فکرش پیشی می گیرد. امثال او در فضای مجازی فریاد می زنند جوانی هستند که با وجود همه فشارهای این سالها، خوشحالند و می خواهند این حس خوبشان را به دیگران هم منتقل کنند!

اگر در اینستاگرام جوان حاشیه ساز گورستان تاریخی تاسوکی نگاهی بیاندازیم می بینیم همین فرد در سالهای قبل کمپینی برای جزیره هنگام و جزیره هرمز راه انداخته بود و از گردشگرانی که به یادگار مقداری از خاک رنگی این جزایر را با خود به خانه می بردند خواسته بود تا دست از این عادت نادرست بردارند و حتی بطری های خاک رنگی را از تهران جمع کرده و با خود به جزیره برده بود تا به طبیعت برگرداند.

اما این جوان هیجانی که در سفرهایش سعی می کرد به حفظ طبیعت متعهد باشد، در روزهای گذشته ناشیانه در تاسوکی رفتاری خارج از استاندارد انجام داد که مصداق ترویج بی مبالاتی با میراث تاریخی بوده است. اما باید در نظر داشته باشیم که این جوان و افرادی مثل او آماده تعامل و یادگیری هستند، فقط به شرطی که جامعه نیازشان را به شاد بودن و دیده شدن تقبیح و انکار نکند.

اکنون، شاید ساده ترین کار این باشد که به ضعیف ترین حلقه این نابسامانی، یعنی جوانی بی پشتوانه حمله ببریم و همه خشم خود را بر سر او آوار کنیم. معتقدم در برخورد با افراد خطاکار باید رعایت انصاف داشت و البته از آن سو چشمانمان را نبندیم بر مدیریت کلانی که عرصه های میراث فرهنگی را بدون حفاظت رها کرده و به بی ضابطگی تورگردانی غیررسمی اهمیتی نمی داده است؛ متهمانی که گزارشهای سالیان سال دغدغمندان میراث و گردشگری را وقعی ننهاده و امروز در محمل هیاهوی ما، خود در جایگاه مدعی نشسته اند.

در روزهای گذشته، حضور و رفتار جوانی که خود را مدرس، مشاور و راهنمای گردشگری معرفی کرده در محوطه ای تاریخی در شرق استان سیستان و بلوچستان بحث برانگیز شد. این شخص با جابه جا کردن اسکلت و اشیای تاریخی این محوطه که هنوز مورد مطالعه باستان شناسی قرار نگرفته، واکنش بسیاری از دغدغمندان میراث فرهنگی و گردشگری را برانگیخت.

اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان که آن شخص پیشتر گفته بود با هماهنگی آنها در منطقه مرزی تاسوکی حضور یافته، پیرو حاشیه هایی که ایجاد شده بود بیانیه ای صادر کرد و گفت که منطقه و سایتی که مورد بازدید قرار گرفته است، یک منطقه بیابانی به همراه تپه های ماسه عظیم و فاقد سکونت های معاصر است و منطقه مذکور و بقایای فرهنگی موجود در فهرست آثار شناسایی شده است، اما در فهرست آثار ملی ثبت نشده است.

منطقه مورد بازدید، در جوار مرز ایران و افغانستان واقع شده و هرگونه تردد در این منطقه باید با هماهنگی نیروهای انتظامی و مرزبانی انجام شود که نام برده هم این فرآیند را از طریق یکی از بومیان منطقه طی کرده و این هماهنگی ها به انجام رسیده است.

اداره میراث فرهنگی و گردشگری سیستان و بلوچستان که در این جریان به خاطر نوع حفاظت از میراث فرهنگی و محوطه های تاریخی و بی برنامگی در معرفی درست این استان مورد انتقاد بود، در این بیانیه اعلام نمود: ضمن تقبیح و محکوم کردن این حرکت خودسرانه پیگیری امور قضایی را برای خود محفوظ دانسته و اعلام می دارد با هر فرد یا افرادی که بخواهند از طریق فضای مجازی به حریم میراث فرهنگی آسیب و لطمه بزنند به شدت و برابر قانون برخورد خواهد کرد. در نهایت نیز، یگان حفاظت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی عصر 18 آذر از دستگیری این بلاگر سفر خبر داد.