چرا آلمان ها منظم هستند؟ - دوست داشتنی ها

با تور آلمان از دیدنی ترین کشور اروپایی بازدید کنید و از شهرهای برلین، هانوفرو، فرانکفورت و مونیخ دیدن کنید.

جو بار گزارشگر، فیلم ساز و نویسنده آلمانی الاصل سفر در گزارشی به نظم و ترتیب مردم آلمان پرداخته و نگرش آنها در باره قانون و جایگاه اصلی هر چیزی را آنالیز نموده است.

به گزارش خبرنگاران به نقل از بی بی سی، قرن هاست که آلمان مترادف نظم و قانونمندی معنی شده است. چه طور چنین ملت قانونمندی این روحیه را در خود شکل داده است؟

جو بار در این باره می نویسد: در یک قطار پرسرعت که به آرامی از برلین به سمت شهر دوسلدورف سُر می خورد، مرد جوانی شروع به صحبت با من کرد. انتها او پرسید چه تفاوت های فرهنگی بین آلمان ها و آمریکایی ها مشاهده می کنید؟

در این میان یک زن میانسال به سمت ما آمد و با حالتی عصبی انگشتش را به نشانه سکوت روی لبانش قرار داد و گفت: هیس. او به علامت تلفن همراه روی تابلوی در سالن قطار اشاره نمود و نشان داد که ما در بخش استراحت قطار نشسته ایم و باید ساکت باشیم.

او پیش از بازگشت به جایگاه اش گفت: شما باید ساکت باشید.

من به مرد بغل دستی ام در قطار گفتم: همین. تفاوت این است.

نسل هاست که عشق آلمان ها به قوانین و نظم به یک کلیشه ای برای این ملت در سطح دنیای تبدیل شده است/ عکس: Getty Images

سرزنش آن زن تنها یکی از تجربیات من در طول 4 سال زندگی و سفر در آلمان بود. آلمانی ها سرسختانه برای حفظ نظم به قوانین وفادار مانده اند زیرا یک جمله بسیار معروف در آلمان می گوید: Ordnung muss sein. (نظم باید باشد). این ضرب المثل در روح آلمان ها نهادینه شده و یکی از مهم ترین کلیشه های این مردم در سراسر دنیا به شمار می آید. همین یک جمله و دستورالعمل، راهکاری برای زندگی آلمان ها در خانه است.

در آلمان بطری های قهوه ای رنگ باید جدا از مدل های شفاف بازیافت شوند. شما باید پس از ساعت 22:00 بی سرو صدا باشید.

شما همیشه باید از چراغ هدایت برای عبور از خیابان اطاعت کنید حتی اگر هیچ خودرویی در خیابان نباشد. اگر بخواهید کاری در این کشور انجام دهید، باید فرم های مناسبی را پرینت گرفته و آنها را پر کنید، وقت قرار دیدار را فیکس نموده، شماره پفراینده مورد نظر خود را گرفته و منتظر تماس طرف مقابل باشید. آنها در تماس بعدیشان به شما اعلام خواهند کرد که تمام قوانین را رعایت نموده اید یا چیزی را در فرم از قلم انداخته اید.

---

Ordnung muss sein. (نظم باید باشد) این ضرب المثل در روح آلمان ها نهادینه شده و یکی از مهم ترین کلیشه های این مردم در سراسر دنیا به شمار می آید. همین یک جمله دستورالعملی برای زندگی آلمان ها در خانه است.

---

به نظر می رسد ضرب المثل نظم باید باشد پایه و اساس رفتارهای شخصی و اجتماعی آلمان ها محسوب می شود اما خارج از کلیشه ها آیا آلمان واقعا منظم است؟

در نگاه اول به نظر می رسد نظم و قانون مارک و برند تجاری آلمان هاست و دیگر جنبه های فرهنگی این کشور را تحت تاثیر قرار می دهد/ عکس: Getty Images

مانند بسیاری از موضوعات در آلمان پاسخ این پرسش نیز به مارتین لوتر بازمی شود. احتمالا جمله معروف نظم باید باشد نیز از لوتر به یادگار مانده یا در زمان او ثبت شده است. او یک کشیش متجدد، مترجم انجیل به زبان آلمانی و یک اصلاح طلب مذهبی بود. برای همین آلمان به جایی برای تغییر نحوه دعا شناخته می شود. به خاطر همین هم در دنیا معروف است.

آلمانی ها به دلیل بسیاری از علایق ساده و اصلاح طلبانه شخصی خود نیز در دنیا شهره هستند. عشق آنها به آب جو، کتاب و طراحی های معروف به باوهاوس در 500 سال گذشته وجوهی از فرهنگ آلمان ها را شکل داده است. نظم و قانون باید باشد برای اولین بار در بخش 67 فرهنگ لغات آلمانی به انگلیسی اشتمتلیش ورک نوشته و ثبت شد.

--

نظم یک سیستم اتوماتیک است.

--

لوتر نوشته است: نظم باید میان مردم باشد.

ولفرم پیتا مدیر گروه بخش تاریخ مدرن در دانشگاه اشتوتگارت ادعا می نماید که جمله نظم باید باشد لوتر به اهمیت و کاربرد آن در دوران معاصر اشاره ای ندارد.

پیتا در این باره می گوید: لوتر در نوشته های الهی خود خواهان اطاعت از قدرت است. این خواسته با معنای اصطلاح نظم باید باشد یکسان نیست. در این جمله نظم لزوما دستور یا حکم حکومتی نیست و بیشتر به زندگی شخصی انسان ها ربط دارد.

نگرش نظم باید باشد در آلمان بیش از 500 سال قدمت دارد و احتمالا منشا آن به دوره مارتین لوتر کشیش اصلاح طلب آلمانی بازمی شود/ عکس: AVTG/Getty Images

اسناد زیادی در خصوص این ضرب المثل یا جمله هایی مشابه در قرن های پس از لوتر وجود ندارد. در سال 1930 مجله آمریکایی نیویورک تایمز با انتشار مقاله ای مدعی شد که پاول فون هیندنبورگ رئیس جمهور وقت جمهوری وایمار (یکی از بخش های آلمان فعلی) این اصطلاح را به شهرت دنیای رسانده است.

انتشار تصویر فون هیندنبورگ در سال 1934 در مجله تایم و در حال فریاد نظم باید باشد ارتباط فرهنگی آلمان ها با این جمله را تشدید کرد و باعث شکل گیری وجهه نظم برای مردم آلمان در دنیا شد.

جمله نظم باید باشد نیز زیر عکس هیندنبورگ در مجله تایم نوشته شد. هیندنبورگ کسی بود که آدولف هیتلر را به عنوان صدراعظم آلمان انتخاب کرد. جلد این مقاله به تیتر آلمان: معمای یک بحران اختصاص یافت. مقاله نیز به سخنرانی و فریادهای هیندنبورگ اشاره داشت. سخنرانی و فریادهای او معمولا اندرزهایی مفید بود که در هر شرایطی به او خدمت می کردند. به نظام حکومتی آلمان طی سالهای 1919 تا 1933 میلادی وایمار می گویند.

کریستینا راتگرز یک متخصص فرهنگ آلمانی که به شرکت های بین المللی برای ایجاد درک متقابل و شناخت بهتر از ذهنیت آلمان ها برای افزایش کارایی و بهره وری تجاری یاری می نماید، در این باره می گوید: نظم یک ارزش پروسی است که مفهوم آن با تعهد، دقت، خوش قولی، سخت کوشی و صداقت برابری می نماید.

پروس در شروع منطقه کوچکی از شمال لهستان، استان کالینینگراد روسیه و قسمت هایی از لیتوانی امروزی بود. مردمان بومی آن را پروسی ها تشکیل می دادند، ولی بعدها آلمانی ها به این سرزمین مهاجرت کردند.

---

نظم یک ارزش پروسی است که با تعهد،دقت، خوش قولی، سخت کوشی و صداقت برابری می نماید.

---

ریشه جمله نظم باید باشد هر چه که هست، در تار و پود جامعه اصیل آلمانی جا افتاده اما جالب اینجاست که آلمانی ها در این باره بحث نمی نمایند و در خصوص آن حرف نمی زنند. به گفته راتگرز قوانین و ارزش های مرتبط با مفهموم نظم در حال حاضر در جامعه آلمان درونی و نهادینه شده اند. در آلمان لازم نیست کسی در خصوص قوانین مربوط به نظم صحبت کند، زیرا مردم این کشور بر این باورند که همگان قوانین را می شناسند.

نظم و قانونمندی چیزی نیست که آلمانی ها در خصوص آن صحبت نمایند، زیرا تمامی قوانین مرتبط با نظم نهادینه شده است/ عکس: Getty Images

یوآخیم کروگر استاد آلمانی روانشناسی در دانشگاه براون در این باره می گوید: نظم و قانونمندی آلمان یک سیستم اتوماتیک است. هر کودکی در آلمان در خصوص تمیز کردن اتاق خود چیزهای زیادی می آموزد.

وی اضافه نمود: برای خود آلمانی ها این موضوع بخشی از زندگی روزمره آنها است اما آنها زیاد به این موضوع فکر نمی نمایند. مانند کسی که بدون توجه به گرامر (ساختار) زبان مادری اش، صحبت کند.

ورنا نتشر مشاور پرسنلی در شهر کلن آلمان نیز با این موضوع موافق است. وی در این باره گفت: من فکر می کنم این موضوع یکی از ذهنیت های مردم آلمان است. از طرفی فکر نمی کنم کسی در آلمان برای رسیدن به این میزان از نظم و قانونمداری کوشش ویژه و زیادی کند.

در سراسر کشور از هر کس این سوال را پرسیدم، با نتشر موافق بود.

لوکاس پیترک دانشجوی حقوق در دوسلدورف در این باره برایم نوشت: نظم و قانون وجود دارد و این موضوع چیز خوبی است اما بعضی از مردم بیش از حد منظم، قانونی و محافظه کار هستند.

برای یاری به نظم و قانون، آلمان از پلیس نظم عمومی بهره می گیرد/ عکس: Joe Baur

نیازی به گفتن نیست، اما واژه Ordnung در هر جایی از مکالمات روزمره آلمانی ها چرخ می خورد و تکرار می شود. اگر شما پریشان باشید، یک رهگذر آلمانی احتمالا از شما خواهد بپرسید: Alles in Ordnung؟ ترجمه انگلیسی آن این است آیا خوبید؟ اما در ترجمه اصیل و لغت به لغت، آلمانی ها از شما می پرسند: آیا همه چیز مرتب است و همه چیز سر جای خود است؟ اگر همه چیز همان طور که باید سرجایش باشد، پس شما روبه راهید و حالتان خوب است.

روی لباس زنان و مردانی که در دفتر نظم عمومی آلمان کار می نمایند نیز کلمه اوردونگزآمت (مامور نظم) دوخته شده است. این افراد، پلیس های ویژه ای هستند که تمرکز زیادی روی تخلفات قانونی اجتماعی دارند. این تخلفات شامل صدای زیاد موسیقی در ساعات سکوت و تخلفات پارک اتومبیل می شود.

آنها همچنین زمان پارس کردن سگ ها در آلمان را کنترل می نمایند. براساس تصمیم دادگاه آلمان سگ ها بیش از 30 دقیقه در روز -به غیر از ساعات خاموشی- اجازه پارس کردن ندارند. پارس بی وقفه آنها بیش از 10 دقیقه نیز خلاف محسوب می شود. اگر شما یک مامور نظم عمومی را عصبانی کنید، خلاف نموده اید.

با این حال هر زمان یاد جمله نظم باید باشد بیفتید یا آن را بیان کنید، آلمانی ها به اصطلاح دیگری نیز اشاره می نمایند. نظم نیمی از زندگی است. همین اصطلاح باعث تداعی جمله دیگری در ذهن می شود: بی نظمی نیم دیگری از زندگی است.

واژه نظم در همه جای آلمان دیده می شود اما آلمانی ها مکان و زمان بی نظمی خود را قانونمندانه انتخاب می نمایند- روی سطل زباله نوشته شده شما باید منظم باشید/ عکس: Joe Baur

هیچ کس وجود بی نظمی در آلمان را انکار نمی نماید. مردم در سراسر آلمان روی سکوهای قطار پیش از خروج مسافران به سمت ورودی های قطار می فرایند و شانس خروج مسافران از داخل قطار را کاهش می دهند.

بسیاری از مردم به صورت روزانه سطل های زباله را خراب می نمایند. سطل هایی که کلمه نظم روی آنها نوشته شده است. فرودگاه جدید این کشور که قرار بود پس از 9 سال تاخیر در ماه اکتبر افتتاح شود، به دلیل نقص طراحی به یک رسوایی در آلمان بدل شد و هرج و مرج به بار آورد.

از طرفی روزها برلین یک آزمایشگاه فرهنگی برای تمام مردم دنیا است.

حدود 20 سال پیش شهردار وقت برلین این شهر را فقیر و جذاب خواند و هنوز تعداد زیادی از مردم از سراسر دنیا به برلین می فرایند تا خود را از برنامه های منظم و سخت زندگی رها نموده و بدون قضاوت هر کاری را که دوست دارند انجام دهند.

اما در همین شهر افسانه ای که در آلمان به باده گساری و عیاشی و روحیات آنارشیستی معروف است، همچنان قواعد نانوشته و سخت گیرانه ای وجود دارد. آیا می خواهید با اسپری روی بخشی از دیوار برلین نقاشی کنید؟ فقط در بخشی تعیین شده از مائرپارک می توانید چنین کاری را انجام دهید.

اگر می خواهید بدون لباس در این شهر چرخ بزنید، تنها مسیرهای بدون نشان و تعیینی در یک پارک و دریاچه های اطراف آن برای چنین کاری وجود دارد. بنابراین در شهر انسان های منظم قوانین نانوشته ای برای بی نظمی وجود دارد.

با وجود اینکه برلین به شهر همه پسند و منعطف با روحیات گوناگون معروف است، قوانین نانوشته ای برای قبول بی نظمی و بی قانونی در زمان و مکان خاص در آن وجود دارد/ عکس: Getty Images

شاید برلین در مقایسه با دیگر شهرهای آلمان یک مدل استثنا باشد اما ماجرا این است که هر چه بیشتر به لایه های زیرین اجتماعی آلمان بروید، سطحی جدیدی از بی خیالی فرهنگی را در سراسر این کشور خواهید دید.

شهر فرانکفورت (پایتخت اقتصادی آلمان) منطقه بانهوفس فیرتل خود را که که پر از کلوپ و مراکز فحشاست گسترش داده است. منطقه سنت پاولی شهر هامبورگ (بندری در شمال آلمان) یکی از مناطق با سطح ناهنجاری فراوان در کل اروپاست.

حتی محافظه کارترین سواحل، کمپ ها و اردوگاه ها درمناطق باواریا و بخش هایی از آلمان شرقی سابق تحت تاثیر فرهنگ Freikörperkultur یا فرهنگ برهنگی کامل قرار گرفته اند.

هر چند تمام این مثال ها همچنان در چارچوب نظم خاص آلمانی قرار دارند؛ آلمان ها کوشش دارند تمام این ممنوعیت های خاص را در زمان و مکان تعیین و تعیین انجام دهند. بنابراین یک گپ آرام در بخش استراحت سالن قطار باعث اوقات تلخی دیگران می شود. اما اگر کسی یک نوشیدنی الکلی در متروی برلین بنوشد، کسی شما را سرزنش نخواهد کرد زیرا براساس یک قانون نانوشته دیگر حتی نوشیدن الکل در سالن های ترانزیت عمومی به طور کلی قابل قبول است.

راتگرز به عنوان متخصص فرهنگ آلمانی می گوید: بیشتر مردم قوانین را به صورت منظم رعایت می نمایند زیرا معتقدند قوانین معقول اند. وی اضافه نمود: اما هر فرد تفسیری متفاوت از قانون دارد.

اگر در یک روز زیبا قصد دارید با اسپری رنگ روی دیوار برلین نقاشی کنید، مطمئنا باید به دنبال فضاهای مخصوص این کار بگردید. Getty Images

مطمئنا اگر تعبیر کسی باعث سوء استفاده از قوانین شود، بسیاری از غریبه ها می توانند با خوشحالی به شما بگویند که نظم را مختل نموده اید.

راتگرز می گوید: آلمانی ها برای تذکر به متخلفان قانون، خجالتی نیستند. غریبه ها شما را سرزنش یا توبیخ می نمایند، زیرا انتظار می رود که همگان از قوانین پیروی نمایند.

جمله بالا استدلال خوبی برای تجربه من از رفتار یکی از همسایگانم در آلمان بود. این همسایه ویدئویی از ساخت یک جعبه مقوایی برای بازیافت زباله در گروه واتس آپ آپارتمان به اشتراک گذاشت. زیر فیلم کوتاه نوشته شد: جعبه کوچک در 5 ثانیه ساخته می شود. اگر من می توانم آن را بسازم شما نیز می توانید. این پیغام با یک اموجی بوسه امضا شد.

با این حال نظم آلمانی کاملا اجرایی است. نظم باید باشد به معنای ساخت یک واقعیت کاذب نیست. در واقع آلمان ها با این نظم خواهان ساخت سیستم هایی برای مهار بدترین شرایط ممکن هستند. کار کوتاه یکی از این موارد است.

در این شرایط برنامه های قانونمند و درست به بنگاه های تجاری و اداری اجازه می دهند تا در مواقع بحرانی از ساعات کاری خود بکاهند. در این مواقع مانند بحران اقتصادی 2008 یا شیوع بیماری همه گیر کرونا ساعات کاری کارمندان کاهش یافته و دولت برای مبارزه با بیکاری گسترده 60 درصد از حقوق هر کارمند را می پردازد.

حس نظم آلمانی بسیار عملی تر و پیشرفته تر از تصور بیشتر مردم است/ عکس: Getty Images

با سفر در 16 ایالت آلمان از جنگل های سیاه تا دریای بالتیک فهمیدم این نظم آلمانی سریع و نرم عمل می نماید. از طرفی دیدم که آلمانی ها این نظم را در مواقعی قابل قبول در سال دور می زنند. شاید گاهی با فریاد به سمت محافظان مسلح در یک بازی فوتبال حمله نمایند یا در یک کارنوال به صورت غیر قانونی و با تمایلات نادرست کسی را در آغوش بکشند یا لمس نمایند و یا در شب عید پاک در خیابان شلوغ یا از روی بالکن آتش بازی نمایند.

در خاتمه، آلمان نیز مانند هر کشور دیگری بیش از یک جمله است.

راتگرز می گوید: بسیاری از عبارات در کنار یکدیگر تصویری از فرهنگ یک کشور را می سازنند. نظم باید باشد فقط گزیده ای از این جملات در خصوص آلمان هاست.

--